Vernieuwing door scholen zelf leidt tot bewezen beter onderwijs en geïnspireerde collega’s

‘Goed dat er nu wetenschappelijk bewijs is dat innovatieve maatregelen lonen,’ zegt OCW-staatssecretaris Dekker vandaag bij het bekendmaken van de effecten van de vijf innovatieconcepten van de InnovatieImpuls Onderwijs. Vier jaar lang hebben bijna 150 scholen in het primair en voortgezet onderwijs elk met een innovatieconcept geëxperimenteerd.

SEO Economisch Onderzoek en ResearchNed concluderen positieve effecten op de efficiëntie en kwaliteit van het onderwijs. Onderwijs op maat op basisscholen leidt onder andere tot hogere citoscores en tevredener ouders. Scholen in het voortgezet onderwijs gaan beter om met lerarentekorten en bij sommige concepten halen leerlingen betere resultaten. Belangrijke succesfactor is dat de scholen zelf de vijf concepten hebben bedacht, en leraren en schoolleiders de experimenten zelf hebben vormgegeven en elkaar helpen professionaliseren.

In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft CAOP samen met Kennisland het project InnovatieImpuls Onderwijs (IIO) begeleid. Zij ontwikkelden een aanpak waarbij scholen zelf de verantwoordelijkheid moesten nemen voor deze vernieuwing.

Patrick Banis (directeur Arbeidsmarkt CAOP) is enthousiast over dat ‘schoolleiders en leraren met hun eigen vraagstukken aan de slag zijn gegaan. Met een geweldig resultaat. Leerlingen krijgen beter onderwijs door de experimenten die inspelen op de vraagstukken van nu zoals de leerlingenkrimp.’

‘En we zijn nog niet klaar’, vult Chris Sigaloff (directeur Kennisland) aan. ‘Leraren en schoolleiders zijn opgeleid of laten zich opleiden tot Innovatiebrigadier om de vraagstukken van collega’s helpen aan te pakken. Hier gaan we nog mee door.’

Vier jaar experimenteren
Van 2011 tot en met 2014 hebben de scholen met subsidie van het ministerie geëxperimenteerd. Scholen ontwikkelden de concepten rond een andere inrichting van de schoolorganisatie, het toepassen van functiedifferentiatie en/of de inzet van ICT. Met SlimFit in het primair onderwijs. Of met E-klas & PAL-student, Leerlingen voor Leerlingen, Videolessen en Onderwijsteams in het voortgezet onderwijs. Efficiëntiewinst mocht niet ten koste gaan van de onderwijskwaliteit of de werkdruk.

Bij SlimFit hebben basisscholen reguliere jaarklassen vervangen door ‘units’ van zeventig à negentig leerlingen. Een breed samengesteld onderwijsteam van leraren, onderwijsondersteuners en specialisten zijn samen verantwoordelijk voor het onderwijs. SlimFit biedt ook oplossingen voor scholen in krimpgebieden. Bij de concepten Onderwijsteams, Videolessen en E-klas & PAL (Persoonlijke Assistent Leraar)-student zijn leraren in staat om per contactuur aan meer leerlingen onderwijs te geven zonder dat dit de onderwijskwaliteit hoeft aan te tasten.

Wetenschappelijk gemeten
De experimenten tonen aan dat innovaties die aan de juiste voorwaarden voldoen, scholen in staat stellen slimmer te werken en de onderwijskwaliteit te verhogen. De effecten zijn zuiver wetenschappelijk (met controlescholen en experimentscholen) vier jaar lang gemeten. De onderzoekers komen voor het primair onderwijs onder andere tot de conclusie dat citoscores op Taal en Rekenen met drie tot vier procent door invoering van groepsoverstijgend onderwijs stijgen. Gecombineerd met differentiatie van het onderwijs naar leertempo, leidt groepsoverstijgend tot een hogere tevredenheid van ouders van gemiddeld vier procent.

Leraren in het voortgezet onderwijs zijn bijvoorbeeld enthousiast over het werken met E-klassen en ervaren eerder minder dan meer werkdruk. Ze kunnen grotere groepen leerlingen aan, twintig procent tot wel veertig procent meer. Bij Leerlingen voor Leerlingen leidt een structurele inzet van educatieve filmpjes tot een stijging van de eindejaarcijfers met ongeveer vier procent ten opzichte van vergelijkbare vakken op controlescholen.

Kennisdelen in het onderwijs met ‘IIO op Maat’
Voor het leraren, schoolleiders en andere betrokkenen kunnen de conclusies over hoe je onderwijs vernieuwt zeer interessant zijn. IIO blijft – als IIO op Maat - nog een jaar lang actief om de ervaringen van de voormalige IIO-scholen te verspreiden in het onderwijs, onder andere door te adviseren en het leggen van verbinding met andere geïnteresseerde scholen.