Essay ‘Schaal in beschouwing’ pleidooi voor referentiepunten schaalvergroting in het funderend onderwijs

15.01.19

Referentiepunten voor fusievoornemens voor bestuurders, toezichthouders en stakeholders dragen bij aan het zicht houden op schaalvergroting in het primair en voortgezet onderwijs. Dat is belangrijk omdat die ontwikkeling veel zegt over het onderwijs in onze samenleving. Met referentiepunten geef je schoolbesturen bakens en kun je met elkaar zien wat er gebeurt.

Dat zegt prof. dr. Renée van Schoonhoven in haar essay ‘Schaal in beschouwing’. Omdat de fusietoets voor deze sectoren is afgeschaft, ontstaat er een vrije ruimte zonder externe referentiepunten. Van Schoonhoven vraagt zich of dat verstandig is. Het essay is geschreven voor het afscheidssymposium ‘School en schaal’ van de Commissie Fusietoets Onderwijs (CFTO), die op 1 januari is opgeheven.

Het essay is op het symposium overhandigd aan Alida Oppers, DG Primair en Voortgezet Onderwijs/OCW. Oppers en ook minister Slob, in een videoboodschap, zeiden dat de thema’s van de fusietoets, zoals menselijke maat en keuzevrijheid, blijven gelden. De minister zal het essay bespreken op het ministerie en raadt schoolbesturen aan dat ook te doen.

Referentiepunten
In zeven stellingen geeft Renée van Schoonhoven adviezen om de schaal te blijven beschouwen. Van Schoonhoven stelt vooral de referentiepunten voor, als houvast voor schoolbesturen en andere betrokkenen bij fusie, en zonder ze verplicht te willen stellen. Het gaat om referentiepunten gevormd op basis van informatie van bijvoorbeeld de gemiddelde schoolgrootte, verdeling van specifieke schoolsoorten over het land en soorten bestuursvormen. De inhoudelijke motieven van fusies kunnen geanonimiseerd gehaald worden uit de verplichte fusie-effectrapportages van schoolbesturen. Dat zorgt er ook voor dat de overheid zicht houdt op de groeiende schaalgrootte, en de gevolgen voor leerlingen, ouders en personeel. Blijven bijvoorbeeld alle vmbo-profielen in de regio voorhanden? Blijven ouders nog wel betrokken, nu het besturen van scholen complexer is? Omdat de medezeggenschapsraden geen 'voice' meer hebben bij de CFTO hebben zij baat bij betere verhoudingen met schoolbesturen en tijdige betrokkenheid bij fusieprocessen.

Ontstaan fusietoets
In 2005 signaleert de Onderwijsraad dat de schaalvergroting in het onderwijs mogelijk te sterk heeft doorgezet. Naast de voordelen zijn er ook nadelen, zoals een grotere afstand tussen ouders, leerlingen, personeel en de schoolbesturen. Ook signaleert hij het risico van monopolievorming, dat mogelijk de variëteit in het aanbod en de keuzevrijheid beperkt. De Onderwijsraad herhaalt het pleidooi voor waakzaamheid voor de keuzevrijheid en variëteit van het onderwijsaanbod in 2008, en voegt het belang van een legitimatie c.q. beter draagvlak van betrokkenen bij de school daaraan toe. De aanbeveling luidt opnieuw om een fusietoets en een fusie-effectrapportage in te voeren waarbij de positie van de medezeggenschap wordt versterkt. De aanbevelingen vallen in goede aarde bij de politiek en een motie roept de regering op de menselijke maat in het onderwijs meer te bevorderen. Op 1 oktober worden tot slot de Wet Fusietoets in het onderwijs van kracht en de CFTO ingesteld.

Menselijke maat, keuzevrijheid en legitimatie
Van oktober 2011 tot augustus 2018 toetst de CFTO fusies in het po en vo (tot in 2017 ook voor het mbo) en brengt advies uit aan OCW. Bij de toetsing draait het om de begrippen menselijke maat, legitimatie en keuzevrijheid. Vanwege de leerlingenkrimp en de veranderde politiek-bestuurlijke inzichten is de toets enkele keren versoepeld en vindt minder vaak plaats. Tegelijk groeit de adviesrol voor de medezeggenschapsraden.

De CFTO brengt ruim 200 adviezen uit, maar niet alle fusies zijn toetsplichtig. Naar schatting ligt het aantal fusies op rond de 500. Het gaat vooral om scholenfusies binnen 1 schoolbestuur. Het regeerakkoord van kabinet-Rutte III in 2017 noemt het schrappen van de fusietoets. De overheid wil stimuleren dat meer lokale samenwerking in de regio zorgt voor een toekomstbestendig onderwijsaanbod. De verplichte fusie-effectrapportage blijft bestaan.

Het essay is een download op de website.
Deel bericht
(advertentie)

Meer jongeren dan volwassenen hebben langdurig klachten na corona

18.03.24
Jongeren tot 25 jaar hebben vaker last van long covid dan volwassenen. 5 procent van de jongeren in de leeftijd 12-25 jaar zegt na een corona-infectie nog lang klachten te hebben. Bij mensen van 26 jaar en ouder is dat 3 procent, zegt het RIVM op basis van langlopend gezondheidsonderzoek.
Deel bericht

Dit zijn de winnaars van de Duurzame Docent Verkiezing 2024

18.03.24
Amsterdam, 14 maart - “Om jongere generaties voor te bereiden op complexe uitdagingen hebben zij handvatten nodig van duurzame docenten. En die duurzame doeners zetten wij vanavond samen in het zonnetje.” Met deze woorden opende Eline Koopman van Leren voor Morgen de feestelijke uitreiking van de Duurzame Docent Verkiezing 2024.
Deel bericht

Aanvraag voor Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting goedgekeurd

18.03.24
De commissie van het Nationaal Groeifonds heeft de nadere onderbouwing voor de aanvraag van het Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting goedgekeurd. De aanvraag werd ingediend door het ministerie van OCW, PO-Raad, VO-raad en VNG op initiatief van schoolorganisaties en gemeenten. Voor het project wordt 483,7 miljoen euro toegekend, waarvan 359,5 miljoen euro voorwaardelijk.
Deel bericht

Lezen met een TikTok-brein

17.03.24
Het is slecht gesteld met de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren. Tegelijkertijd zijn jongeren de afgelopen vijf jaar meer boeken gaan lezen. Hoe staat het met de ontlezing in Nederland?
Deel bericht

Bijna alle leraren zijn bezorgd over kwaliteit van het onderwijs: 'De halve groep krijgt logopedie'

16.03.24
9 op de 10 leraren maken zich zorgen over de staat van het onderwijs. Docenten hebben te veel taken en er zijn veel verschillende ideeën over hoe het anders moet, zeggen ze. Ook wijzen ze naar leerlingen, die te weinig concentratie en basiskennis hebben.
Deel bericht

Mag school ongevaccineerde leerling weigeren?

16.03.24
Mogen scholen leerlingen weigeren als die niet zijn gevaccineerd? Deze vraag is weer relevant nu de vaccinatiegraad afneemt en er in Eindhoven een uitbraak van mazelen is.
Deel bericht

Lerarentekort zet rem op economie

15.03.24
De economie loopt op meerdere terreinen tegen capaciteitsgrenzen aan. Een voorbeeld daarvan is het lerarentekort. Dat meldt De Nederlandsche Bank.
Deel bericht

Smartphonebeleid op school: deze stappen helpen je op weg

14.03.24
Sinds 1 januari 2024 geldt een nieuwe landelijke richtlijn in het voortgezet onderwijs voor smartphones en andere devices in de les. Vanaf het schooljaar 2024/2025 geldt de afspraak ook voor het primair onderwijs en het gespecialiseerd onderwijs.
Deel bericht

Laatste horde voor Europese AI-wet genomen: parlement stemt in

14.03.24
Het Europees Parlement heeft woensdagmiddag met een grote meerderheid de AI-wet aangenomen. De wet moet de opkomst van kunstmatige intelligentie in Europa beteugelen, zonder innovatie in de weg te zitten.
Deel bericht

Video | Laila strijdt voor meisjesonderwijs in Afghanistan met geheime ondergrondse school

14.03.24
Naar de middelbare school gaan zit er in Afghanistan niet meer in voor meisjes. Dat komt door de taliban, die in 2021 aan de macht kwamen. In de hoop dat meisjes zich toch verder kunnen ontwikkelen, heeft activist Laila Haidari een geheime ondergrondse school opgericht. Voor haar moedige strijd ontvangt ze nu de Geuzenpenning: een prijs voor vrijheidsstrijders en mensenactivisten.
Deel bericht

Meer vmbo’ers kiezen technisch profiel

14.03.24
Het aandeel leerlingen in technische profielen van het vmbo is de afgelopen jaren voorzichtig gegroeid. Dat staat in het rapport Monitor en evaluatieonderzoek Sterk Techniekonderwijs. The post Meer vmbo’ers kiezen technisch profiel – VO appeared first on VOS/ABB.
Deel bericht

Gendertwijfel neemt af met leeftijd

14.03.24
Ruim een op de tien jongeren heeft tijdens de vroege tienerjaren de wens van het andere geslacht te zijn. Naarmate ze ouder worden, verdwijnt deze wens vaak. Dat blijkt uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen.
Deel bericht

Meer zonnepanelen op Rotterdamse schooldaken

13.03.24
Om meer schone energie op te wekken, krijgen Rotterdamse scholen gratis hulp van de gemeente voor het laten plaatsen van zonnepanelen op daken. Dit project heet ‘Zon op Scholen’. Schoolbesturen van alle MBO’s, Voortgezet Onderwijs en Basisonderwijs in de gemeente hebben hierover in januari een brief gekregen.
Deel bericht

Gamification, next level voor je les!

13.03.24
De meeste docenten hebben een aantal werkvormen en strategieën die ze met regelmaat inzetten. Zo komen de timer en denken-delen-uitwisselen wekelijks terug in mijn lessen. Ik had me echter nooit afgevraagd waarom ze werken. Wáárom gaan leerlingen juist bij deze activiteiten meteen aan de slag of blijven ze nieuwsgierig?
Deel bericht

Kamer, kabinet veroordelen verstoren opening Holocaustmuseum: 'Kapot schamen!'

12.03.24
De Tweede Kamer en het kabinet zijn vrijwel unaniem in hun afschuw over de gebeurtenissen afgelopen zondag bij de opening van het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam. Overlevenden van de Holocaust en nabestaanden werden daarbij geconfronteerd met schreeuwende en joelende demonstranten, die volgens verschillende getuigen ook antisemitische leuzen gebruikten.
Deel bericht

Koningin Máxima bij afsluiting Week van het geld 2024

12.03.24
Hare Majesteit Koningin Máxima is vrijdagochtend 15 maart aanwezig bij de afsluiting van de dertiende editie van de Week van het geld in de Beurs van Berlage in Amsterdam. Van 11 tot en met 15 maart zetten duizenden scholen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het mbo zich in om kinderen en jongeren het belang bij te brengen van goed omgaan met geld.
Deel bericht

Gianni de W.: overdag een lieve jongen, ’s avonds online een monster

12.03.24
In de rechtbank in Breda mag Gianni de W. (25) uit Etten-Leur deze dinsdag uitleggen hoe hij honderden meisje afperste met naaktfoto’s en -video’s. Op de eerste ochtend blijkt al dat Gianni een gespleten persoonlijkheid had.
Deel bericht

VO-raad wil meer sturing van overheid

12.03.24
De VO-raad vindt dat de overheid in het kader van het tegengaan van segregatie schoolbesturen in de richting van brede scholengemeenschappen moet sturen.
Deel bericht

Plan voor overgang naar nieuwe ABP-pensioenregeling gepubliceerd

12.03.24
De gemaakte afspraken over de ABP-pensioenregeling 2027 zijn door sociale partners in overheids- en onderwijssectoren uitgewerkt in een concept-transitieplan. In het transitieplan staan zowel afspraken over de ABP-pensioenregeling 2027, maar ook over het verhuizen van de pensioenaanspraken naar het nieuwe pensioenstelsel [...]
Deel bericht

Documentaire 'Hoogbegaafd. Wat nu?' vanavond te zien op AT5

12.03.24
Vanavond om 21.00 uur zendt AT5 de documentaire 'Hoogbegaafd. wat nu?' uit. Vijf Amsterdamse scholieren met de stempel 'hoogbegaafd' gaan - met hulp van filmmaker Sunny Bergman en researcher Inge de Frank - op zoek naar de uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd In het dagelijks leven. Zowel thuis als op school.
Deel bericht
(Advertentie)
(Advertentie)